عید قربان
روز دهم ذی الحجه با نام عید قربان، یکی از عیدهای بزرگ مسلمانان است. این روز مطابق است با روزی که حضرت ابراهیم علیه السلام بعد از اینکه خواب دیده بود فرزندش اسماعیل را قربانی می کند، فرزند خود را به قربانگاه برد. در اسلام قربانی نمودن در این روز بر کسی که حج تمتع به جا می‌آورد، واجب و بر دیگران مستحب است. مسلمانان در کشورهای اسلامی روز عید قربان را جشن می گیرند.
محتویات
قربانی حضرت ابراهیم علیه‌السلام
داستان قربانی نمودن حضرت اسماعیل علیه السلام توسط حضرت ابراهیم علیه السلام در روز دهم ذی الحجه در آیات ۱۰۲ تا ۱۰۷ سوره صافات چنین آمده است:
هنگامی که با او به [مقام] سعی رسید، گفت: پسرکم! همانا من در خواب می دیدم که تو را ذبح می کنم، پس با تأمل بنگر رأی تو چیست؟ گفت: پدرم آنچه به آن مأمور شده ای انجام ده اگر خدا بخواهد مرا از شکیبایان خواهی یافت. پس هنگامی که آن دو تسلیم [خواسته خدا] شدند و ابراهیم، جبین او را به زمین نهاد [تا ذبحش کند] او را ندا دادیم که ای ابراهیم! خوابت را تحقق دادی [و فرمان پروردگارت را اجرا کردی]، به راستی ما نیکوکاران را این گونه پاداش می دهیم [که نیّت پاک و خالصشان را به جای عمل می پذیریم.] این ابتلا همان امتحانی است که (حقیقت حال اهل ایمان را) روشن می‌کند (که در راه خدا از هر چیز می‌گذرند). و بر او (گوسفندی فرستاده و) ذبح بزرگی فدا ساختیم.
اعمال عید قربان
اعمال شب عید قربان
از امام صادق علیه السلام روایت شده که از پدرانش چنین نقل فرمودند: «امام علی علیه السلام دوست داشت چهار شب از سال، خود را فارغ نماید؛ شب اول رجب، شب نیمه شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان».
ممکن است منظور از فراغت، فراغت برای عبادت در آن شب با زنده نگهداشتن آن باشد. بلکه به قرینه احادیث مشابه ظاهراً منظور همین است. زنده نگهداشتن آن عبارت از فارغ ساختن نفس، قلب و اعضای بدن در خدمت به خداوند متعال است، به این صورت که دل او در یاد خدا بوده، بدنش مشغول فرمانبرداری و عبادت خدا بوده و در طول شب هیچ چیزی حتی مناجات، او را از خداوند غافل ننماید؛ مگر این که مشغول شدن به این مناجات نیز برای خدا و به خاطر او باشد که این مطلب اولین درجه مراقبت می‌باشد. در شب و روز عید زیارت امام حسین علیه‌السلام مستحب است.
از واجبات شب عید قربان بر حاجى بیتوته در مشعر الحرام است.
اعمال روز عید قربان
حجاج بیت الله الحرام، صبح عید قربان به منی وارد می‌شوند. اعمال منی عبارت است از:
اما اعمال روز عید قربان برای غیر حاجیان چند چیز است:
قربانی
در در روز عید قربان واجب است بر کسی که حج تمتع به جا می‌آورد، ذبح یک «هَدی» یعنی یک شتر یا یک گاو و یا یک گوسفند. قربانی پس از رمی جمره عقبه انجام می گیرد.
خداوند در قرآن مجید راجع به قربانی چنین می‌فرماید: «وَالبُدنَ جَعَلناها لَکُم مِن شَعائِر الله». بُدن و بَدَنة به منزله شتران قربانی است. یعنی این قربانیان را قرار دادیم، چون جزو شعائر الهی می‌باشد.
مستحب موکد است که حجاج در روز عید قربان اولین چیزی که می‌خورند، از گوشت قربانی باشد.
قربانی برای غیر حاجیان سنت موکد است. در مورد گوشت قربانی در احادیث آمده است: امامان معصوم علیهم السلام یک سوم قربانی را به همسایگان و یک سوم آن را به نیازمندانی که درخواست داشتند، می دادند و یک سوم باقی مانده را برای خانواده خود نگه می داشتند.
از این رو مستحب است که قربانى سه قسمت شود: یک سوم آن را خودش بخورد و یک سوم را صدقه دهد و یک سوم را هدیه نماید؛ و احتیاط آن است که چیزى از آن بخورد اگر چه واجب نیست.
پانویس
- ↑ ترجمه قرآن حسین انصاریان
- ↑ ملکی تبریزی، میرزا جواد؛ المراقبات، بی جا، اخلاق، اول، ۱۳۷۵، ص۴۵۴.
- ↑ فرهنگ فقه، موسسه دائره المعارف فقه اسلامی
- ↑ عطائی اصفهانی، علی؛ اسرار حج، قم، مهر، ۱۳۶۴، ص۱۲۳.
- ↑ قمی، عباس؛ مفاتیح الجنان، ترجمه هادی شرفی تبریزی، بی جا، آیین دانش، یازدهم، ص ۴۸۱.
- ↑ امام خمینی، مناسک حج، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، پنجم، ۱۳۷۰، ص۲۰۷.
- ↑ همان، ص۱۲۶.
- ↑ امام خمینی، مناسک حج، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، پنجم، ۱۳۷۰، ص۲۱۳.
- ↑ من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۴۹۳
- ↑ ترجمه تحریرالوسیلة، ج۲، ص۲۵۹
منابع
- طیبه عطایی، عید قربان، دانشنامه پژوهه، تاریخ بازیابی: ۲۱ مهر ۱۳۹۲.
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، موسسه دائره المعارف فقه اسلامی.